Humektanty, znane również jako substancje nawilżające, są nieodłącznym elementem produktów kosmetycznych. Posiadają one zdolność przyciągania wody, co przekłada się na korzyści dla naszej skóry. Czym dokładnie są humektanty, jakie efekty mają na naszą skórę, kiedy zaleca się ich stosowanie oraz czym różnią się od innych popularnych składników kosmetyków, takich jak emolienty? Przyjrzyjmy się bliżej temu zagadnieniu, zwracając uwagę zarówno na kwestie związane z pielęgnacją urody, jak i terapią dermatologiczną.
Nawilżanie skóry nie jest tylko kwestią wyglądu. Jest to kluczowe dla utrzymania jej integralności oraz prawidłowego przebiegu procesów odnowy. Woda jest niezbędna do zachowania elastyczności skóry oraz stanowi istotny element enzymów regulujących złuszczanie naskórka. Kluczowym zadaniem warstwy rogowej, najbardziej zewnętrznej warstwy skóry, jest utrzymanie odpowiedniego poziomu nawilżenia. Składa się ona z cząsteczek aktywnych osmotycznie, takich jak aminokwasy, kwas mlekowy, mocznik i elektrolity, które łącznie nazywamy naturalnym czynnikiem nawilżającym (NMF). To właśnie z tymi elementami wchodzą w interakcję humektanty.
Humektanty są substancjami chemicznymi o właściwościach higroskopijnych, które przyciągają molekuły wody z otaczającego powietrza. Mają one również zdolność zatrzymywania tej wody na powierzchni różnych przedmiotów lub organizmów. W skład grona humektantów wchodzi wiele różnorodnych związków zawierających co najmniej jedną grupę hydroksylową. Należą do nich m.in. glikol propylenowy, glikol butylenowy, mocznik, kwas mlekowy, trioctan gliceryny, heksametafosforan sodu, polidekstroza oraz alkohole cukrowe takie jak glicerol. Humektantami są również naturalne produkty takie jak żel aloesowy, białko i żółtko jaja kurzego, miód, olej rycynowy, ekstrakt z alg morskich oraz melasa. Możemy je znaleźć także w kwasie alfa-hydroksylowym, który występuje w produktach takich jak mleko, owoce czy cukier trzcinowy.
Humektanty odgrywają kluczową rolę w wielu kosmetykach, takich jak kremy do twarzy, mleczka do ciała, balsamy po opalaniu, odżywki do włosów, balsamy do ust, podkłady czy niektóre mydła. W ich składzie można znaleźć zarówno substancje syntetyczne, jak i humektanty pochodzenia naturalnego. Te pierwsze charakteryzują się niską ceną i długim okresem trwałości, jednak zazwyczaj nie mają dodatkowych właściwości korzystnych dla naszej skóry. Z kolei naturalne humektanty, dzięki swej złożonej kompozycji, dostarczają skórze dodatkowych składników odżywczych i przeciwzapalnych.
Jeśli chcemy skorzystać z pełni właściwości humektantów, powinniśmy aplikować je na skórę wtedy, gdy wilgotność powietrza wynosi co najmniej 70%. Najlepszym momentem na używanie produktów z humektantami jest czas zaraz po kąpieli lub prysznicu, kiedy nasza skóra jest jeszcze lekko wilgotna a pomieszczenie pełne pary wodnej. Eksperci zalecają wcieranie kosmetyków w kierunku porostu włosków. Po upływie ośmiu godzin od aplikacji tylko 50% substancji nawilżających pozostaje na powierzchni skóry. Dlatego też idealną częstotliwością stosowania kosmetyków z humektantami jest od 1 do 3 razy na dobę.
W składzie komercyjnych kosmetyków, zgodnie z międzynarodowymi przepisami INCI prezentowanymi w języku angielskim, najczęściej znajdziemy takie humektanty jak: glikol trójetylenowy (triethylene glycol), glikol trójpropylenowy (tripropylene glycol), glikol propylenowy (propylene glycol), a także gliceryna (glycerin), sorbitol, glikol heksylenowy (hexylene), glikol butylenowy (butylene glycol), mocznik (urea) oraz kolagen (collagen). Na rynku stale pojawiają się nowe humektanty o poszerzonym spektrum właściwości, takie jak nanolipidożele, które mają dodatkowe działanie przeciwgrzybicze.