Do typowych dolegliwości, które skłaniają pacjentów do wizyty u lekarza, zalicza się ból w obszarze lędźwi, rozumiany jako dyskomfort w dolnej części kręgosłupa. Cierpienie to może przyjmować różne formy – od ostrych ataków o dużej intensywności do przewlekłego, łagodniejszego bólu. Źródła tych kłopotów są zróżnicowane, a do najczęstszych należą: wrodzone anomalie postawy, patologie onkologiczne dotyczące kręgosłupa, choroby reumatyczne oraz osteoporoza.
Struktura anatomiczna kręgosłupa lędźwiowego (vertebrae lumbales) różni się od reszty kręgosłupa. Jest on solidny, płaski z każdej strony (z wyjątkiem piątego kręgu) i nie posiada żadnych wyrostków, które charakteryzują kręgi szyjne czy piersiowe. Kręgosłup lędźwiowy jest szczególnie podatny na różnego rodzaju obciążenia, co skutkuje wystąpieniem dolegliwości bólowych.
U osób starszych i wykonujących ciężką pracę fizyczną, zwłaszcza związanej z podnoszeniem dużych ciężarów, ból w dolnej części kręgosłupa jest najczęściej efektem różnych schorzeń tej części ciała. Tego typu dolegliwości mogą mieć charakter ostry bądź przewlekły, w zależności od konkretnego źródła problemu. Ból promieniujący do nóg może być towarzyszy osłabieniem mięśni, porażeniem oraz zaburzeniami czucia i funkcji fizjologicznych układu pokarmowego czy moczowego.
Takie symptomy są wynikiem ucisku na rdzeń kręgowy, którego naturalne miejsce to kanał kręgowy, gdzie jest zabezpieczony przez tkankę kostną i chrzęstną. Może jednak dojść do sytuacji, kiedy uciskany jest jeden lub kilka korzeni nerwowych – struktur wychodzących z rdzenia kręgowego. W takim przypadku ból często promieniuje wzdłuż całej długości nerwu, co objawia się na przykład jako dyskomfort w całej dolnej kończynie.
Strategia leczenia, poza farmakologią przeciwbólową, zależy od konkretnej przyczyny powodującej ucisk na rdzeń lub nerwy. Oprócz zwyrodnienia i przepukliny krążka międzykręgowego, sporadycznie spotykane przyczyny bólu w lędźwiach to:
- wrodzone nieprawidłowości postawy,
- nowotwory kręgosłupa,
- gruźlica kości,
- urazy,
- zaawansowana osteoporoza,
- choroby reumatyczne.
Z kolei drugą, co do znaczenia, grupą schorzeń manifestujących się bólem w okolicach lędźwiowych, są choroby nerek i układu moczowego. Ból pochodzący z tych problemów ma inną etiologię – wynika z podrażnienia nerwów trzewnych, które inerwują narządy wewnętrzne i docierają do rdzenia kręgowego właśnie w odcinku lędźwiowym. Dlatego też tutaj odczuwamy ból.
Ogólnie rozumiejąc, ból ten jest zlokalizowany w obszarze podżebrowym lub skierowany ku pępka i ma charakter rozproszony. Nasila się podczas potrząsania (na przykład delikatne uderzenie w okolicę lędźwiową) czy jazdy samochodem. Miąższ nerek nie jest unerwiony bólowo, dlatego większość przewlekłych schorzeń nerek nie powoduje objawów bólowych. Wyjątek stanowią stany prowadzące do rozciągnięcia torebki łącznotkankowej otaczającej nerki i moczowody – najczęściej kamica nerkowa i ostre zapalenia nerek, rzadziej nowotwory, krwiaki i torbiele.